Një infeksion i traktit urinar (UTI) ndodh kur bakteret ose nganjëherë mikrobet e tjera hyjnë në traktin urinar dhe fillojnë të rriten, zakonisht duke shkaktuar shenja dhe simptoma të tilla si dhimbja dhe inflamacioni.Trakti urinar përbëhet nga dy veshka, dy ureterë, fshikëza e urines dhe uretra. Veshkat janë organe në formë fasulee të vendosura në pjesën e poshtme të brinjëve në të djathtë dhe të majtë të shtyllës kurrizore. Ato filtrojnë mbeturinat nga gjaku dhe prodhojnë urinë, e cila transporton mbeturinat dhe ujin e tepërt nga trupi.Urina rrjedh nga veshkat përmes tubave të ngushtë të quajtur ureterë dhe në fshikëz. Fshikëza ruan urinën për një periudhë të shkurtër kohe, por ndërsa urina grumbullohet, përfundimisht ndjeni nevojën për të urinuar dhe kontraktoni fshikëzën për të dërguar urinë përmes një tubi tjetër të quajtur uretër dhe jashtë trupit.Urina normalisht përmban shumë pak ose aspak baktere ose mikrobe të tjera. Sidoqoftë, bakteret ndonjëherë mund të hyjnë në hapjen e uretrës, duke u shumëzuar dhe lëvizur lart uretrën drejt fshikëzës, duke shkaktuar një infeksion. Shumica e UTI-ve mbeten në traktin urinar të poshtëm (uretrën ose fshikëzën), ku shkaktojnë simptoma të tilla si një thirrje e shpeshtë për të urinuar dhe një ndjesi djegieje gjatë urinimit. Në mënyrë tipike, këto infeksione konsiderohen të pakomplikuara dhe trajtohen lehtësisht. Mbetur pa mjekuar, infeksioni mund të përhapet në veshka.Një infeksion i fshikëzës është lloji më i zakonshëm i UTI, por edhe pjesët e tjera të traktit urinar mund të infektohen.
Këto infeksione gjithashtu mund të identifikohen nga pjesa specifike e traktit urinar që preket:
• Inflamacioni dhe / ose infeksioni i uretrës quhet uretrit.
• Infeksioni i fshikëzës quhet cystitis.
• Infeksioni i njërës ose të dy veshkave quhet pyelonephritis.
Një infeksion i veshkave është më serioz sesa një infeksion më i ulët i traktit urinar dhe mund të çojë në dëmtim të përhershëm të veshkave. Në disa raste, një UTI mund të përhapet në rrjedhën e gjakut (septicemia) dhe mund të çojë në sepsë, e cila mund të jetë e rrezikshme për jetën. Rrallë por mund te ndodhe qe , një infeksion i rrjedhës së gjakut që buron diku tjetër në trup mund të infektojë veshkat.Infeksionet e traktit urinar janë të zakonshme. Megjithëse ITU-të mund të prekin cilindo në çdo moshë, gratë e të gjitha moshave dhe burrat mbi 50 vjeç kanë më shumë të ngjarë të marrin një ITU.Fëmijët gjithashtu mund të zhvillojnë UTI, megjithëse më rrallë se sa tek të rriturit. Deri në 8% të vajzave dhe 2% të djemve do të marrin UTI. Fëmijët e vegjël kanë një rrezik më të lartë të dëmtimit të veshkave në lidhje me UTI në krahasim me fëmijët më të rritur dhe të rriturit.
Shkaqet e ITU- Edhe pse një shumëllojshmëri e baktereve mund të shkaktojnë ITU, shumica janë për shkak të Escherichia coli (E. coli), baktere që janë të zakonshme në sistemin e tretjes dhe gjenden në mënyrë rutinore në jashtëqitje dhe rreth anusit. Bakteret e tjera që mund të shkaktojnë ITU përfshijnë specie të Proteus, Klebsiella, Enterococcus dhe Staphylococcus. Ndonjëherë, ITU mund të shkaktohet nga një kërpudh (maja), siç është Candida albicans.Inflamacioni dhe infeksioni i uretrës (uretriti) mund të shkaktohet nga sëmundje seksualisht të transmetueshme (STD) si herpesi, klamidia ose gonorrea. Trajtimi dhe parandalimi i SST ndryshon nga ai i ITU-ve tipike Rrezikshmeria-Femratë kanë më shumë të ngjarë të marrin ITU sesa meshkujt. Rreth 60% e femrave dhe 12% e meshkujve do të kenë të paktën një ITU në jetën e tyre. Te grate kjo ndodhe me shume për shkak se ato kanë uretrë më të shkurtër se burrat dhe bakteret dhe mikrobet e tjera përhapen më lehtë deri tek fshikëza. Gjithashtu, distanca e shkurtër midis uretrës dhe anusit të një gruaje gjithashtu rrit rrezikun e mikrobeve që përhapen në traktin urinar. Tek meshkujt adult gjëndra e prostatës mund të zmadhohet dhe të çojë në zbrazje jo të plotë të fshikëzës, gjë që mund të rrisë rrezikun e UTI-ve.
Qdo gjë që ngadalëson ose bllokon rrjedhën e urinës ose fut bakteret në traktin urinar mund të rrisë rrezikun për të pasur një UTI. Shembuj të aktiviteteve, faktorëve dhe kushteve që mund të çojnë në UTI përfshijnë:Marrëdhënie seksuale, veçanërisht në gratë më të reja, Përdorimi i spermicidit, veçanërisht nëse kombinohet me diafragmë ose përdorim të kondomit, Fshirja nga mbrapa në pjesën e përparme pas një lëvizjeje të zorrëve te grate, Mbajtja e urinës kur ndjen nevojën për të urinuar, Duke pasur UTI të mëparshme, Probleme anatomike, të tilla si ngushtimi i tubave nëpër të cilët kalon urina (uretra ose uretra) , Mbajtja e urinës (fshikëza nuk zbrazet plotësisht), Rrjedha anormale e urinës nga fshikëza përsëri në ureterë (zbaticë vezikoureterale), Gurët në veshka, Kateterizimi i fshikëzës, veçanërisht afatgjatë , Lëndime të palcës kurrizore ose dëmtim nervor që përfshin fshikëzën, Diabeti, i cili mund të ndikojë në sistemin imunitar, shkakton dëmtim të veshkave, dhe shpesh rezulton në glukozë (sheqer) në urinë që promovon rritjen e baktereve dhe majave , Disa ilaçe të përdorura për të trajtuar diabetin mund të çojnë në rritje të glukozës në urinë, gjë që rrit rrezikun e UTI-ve ., Sëmundja e veshkave ose transplantimi i veshkave, Qdo gjendje që shtyp sistemin imunitar, Ndryshimet e menopauzës tek gratë, të tilla si tharje e mukozes vaginale dhe një rënie e hormonit të estrogjenit, mund t’i bëjë ata më të prirur ndaj UTI-ve.
Komplikimet dhe ITU të e përsëritura- infeksionet e traktit urinar të poshtëm mund të përhapen në veshkë dhe mund të shkaktojnë dëmtim të përhershëm të veshkave, veçanërisht tek të moshuarit ose fëmijët shumë të vegjël nese mbeten te patrajtuara. ITU të zgjatura ose të përsëritura gjithashtu mund të dëmtojnë veshkat dhe, në disa raste, të shkaktojnë dështim të veshkave.Ndonjëherë ITU-të mund të përhapet në gjak (septikemi), duke çuar në sepsë, e cila mund të jetë e rrezikshme për jetën. Këto raste kërkojnë trajtim të menjëhershëm, i cili shpesh përfshin shtrimin në spital.Në gratë shtatzëna , ITU mund të çojë në lindje të parakohshme dhe të shkaktojë presion të lartë të gjakut (preeklampsia). ITU-të e përsëritura janë problem për 20% deri 40% të grave pasi kanë infeksionin e tyre të parë.ITU-të janë të rralla tek burrat më të vjetër se 50 vjeç, por mund të ndodhin me SST, me një ngushtim anormal të uretrës dhe pas marrëdhënieve anale. Ndërsa burrat e shtyr në moshë, kanë më shumë të ngjarë të përjetojnë UTI-in e tyre të parë dhe më pas ka më shumë të ngjarë të kenë UTI të përsëritura. Bakteret gjithashtu mund të infektojnë prostatën dhe janë të vështira për tu trajtuar. Prostata është një gjëndër e vogël që rrethon uretrën e sipërme te burrat.
Shenjat dhe simptomat- Simptomat e ITU mund të ndryshojnë, por shenjat dhe simptomat tipike përfshijnë:Urgjencë më e shpeshtë për të urinuar, shpesh vetëm një sasi të vogël të urines, Dhimbje ose djegie gjatë urinimit, Urina me erë të forte, Urina që shfaqet me ngjyrë të kuqe, rozë të ndritshme ose kafte , Dhimbje në pjesën e poshtme të barkut ose legenit .Nëse ITU është më e rëndë dhe / ose është përhapur në veshkat, mund të shkaktojë dhimbje në pjesën e mesit të pasme të brinjëve dhe sipër legenit (dhimbje krahu), ethe të lartë, të dridhura, të përziera dhe / ose të vjella. Temperatura gjithashtu shihet kur infeksioni përhapet në gjak (septicemia, e cila mund të çojë në sepsë).Foshnjat dhe fëmijët e vegjël që nuk mund t’ju tregojnë se si ndjehen mund të kenë vetëm shenja të paqarta kur kanë një ITU. Mund të duken përgjithësisht të paqart , të mos hanë ose të kenë ethe. Urina në pelenë e tyre mund të kete ere te keqe . Testet laboratorike kryhen për të diagnostikuar UTI dhe ndonjëherë për të identifikuar bakteret (ose mikrobet e tjera) që po shkaktojnë infeksionin, si dhe trajtimin për të kuruar infeksionin.
Testet e zakonshme laboratorike për ITU përfshijnë:Urinaanaliza – shumica e UTI diagnostikohen duke kryer një urinanalizë e cila kërkon prova të infeksionit, të tilla si bakteret dhe qelizat e bardha të gjakut në një mostër të urinës. Një test pozitiv i esterazës së leukociteve ose prania e nitritit në urinë mbështet diagnozën e ITU. Kultura e urinës identifikon mikrobin specifik që shkakton infeksionin. Një kulturë nuk kryhet gjithmonë. Nëse është një ITU e parë, e pakomplikuar e traktit urinar të poshtëm, mjeku mund të supozojë se është shkaktuar nga mikrobi më i zakonshëm (E. coli) dhe do ta trajtojë atë pa kryer një kulturë. Sidoqoftë, një kulturë mund të bëhet për të konfirmuar një urinanalizë pozitive në raste të caktuara, siç janë njerëzit me ITU të përsëritura ose pacientët e shtruar në spital.Testimi i ndjeshmërisë — nëse kultura e urinës është pozitive, ky test mund të bëhet për të përcaktuar se cili ilaç antimikrobik (antibiotik ose antifungal) ka më shumë gjasa të jetë efektiv në trajtimin e ITU-së .
Një ose më shumë teste laboratorike mund të bëhen si më poshtë në raste të caktuara: Kultura e gjakut — nëse një mjek i kujdesit shëndetësor dyshon se një ITU mund të jetë përhapur në gjakun tuaj. Testimi i sëmundjes që transmetohet seksualisht — nëse dyshohet se keni një SST , të tilla si klamidia ose gonorrhea ,Sifilisi, atehere testimi eshte specific. Glukoza – për të kontrolluar sëmundjen e diabetit, e cila mund të rrisë rrezikun e ITU BUN, kreatinina për të vlerësuar shëndetin e veshkave Analiza e gurit në veshka ose paneli i rrezikut të gurëve në veshka — kur keni pasur një gur në veshka Testet jo-laboratorike – Nëse keni ITU të shpeshta , skanimet e imazheve dhe rrezet X speciale mund të jenë të dobishme për të kërkuar probleme strukturore të traktit urinar ose bllokime dhe / ose shenja të një sëmundjeje themelore. Testet e imazheve porositen më shpesh për fëmijët me infeksione të traktit urinar (veçanërisht djemtë), të rriturit me ITU të shpeshta ose të përsëritura dhe njerëzit me gjak në urinën . Disa shembuj të këtyre testeve të imazhit përfshijnë:Ultratingulli i veshkave , Cistourethrogrami Voiding , Skanimet , Cistoskopia , Urografia, tomografi e kompjuterizuar (CT) ose rezonancë magnetike (MRI), Rrezet X (IVP) ose skanimet.
Parandalimi- Pasi të keni pasur një infeksion të traktit urinar ITU, ka hapa që mund të ndërmerrni për të parandaluar një tjetër :Përdorni banjën sapo të ndjeheni nevojat për të urinuar. Mos mbani urinën brenda.Pini shumë lëngje çdo ditë. Kjo do të hollojë urinën dhe do ta mbajë atë duke lëvizur nëpër traktin urinar, duke e bërë më të vështirë që bakteret të përmbahen në muret e uretrës dhe fshikëzës. Marrëdhënia seksuale shoqërohet me ITU të përsëritura, veçanërisht në gratë më të reja. Urinimi pas seksit mund të ndihmojë në parandalimin e ITU. Shmangia e përdorimit të shkumave spermicidale dhe pelteve, produkteve (të tilla si prezervativët) që përmbajnë spermicide, dhe metodat barrierë të kontrollit të lindjes (të tilla si diafragma) mund të zvogëlojnë frekuencën e ITU . Gratë pas menopauzës mund të përfitojnë nga përdorimi i xhelit estrogjenit vaginal ose kremrave. Tek gratë, ITU mund të ndodhë kur bakteret nga anusi hyjnë në uretër. Për të ulur rrezikun e kësaj, sigurohuni që të pastroheni si duhet . Disa njerëz pinë lëng boronicë ose marrin suplemente boronicë për të parandaluar ITU, por studimet për këtë nuk kanë qenë përfundimtare. Ju mund të zgjidhni të pini lëng boronicë ose të merrni shtesa boronicë nëse e shihni të dobishme dhe nuk do të shkaktojë dëm. Sidoqoftë, njerëzit me diabet duhet të shmangin pijet me sheqer. Trajtimi-Nëse jeni të shëndetshëm (d.m.th., keni një trakt urinar normal ) dhe keni një ITU të pakomplikuar, zakonisht do të mjekoheni me antibiotikë për tre deri në pesë ditë. Simptoma të tilla si dhimbja dhe një thirrje e shpeshtë për të urinuar zakonisht zgjidhen pas një ose dy ditësh nga trajtimi me antibiotikë. Sidoqoftë, është e rëndësishme që të merrni kursin e plotë të antibiotikëve për të siguruar që infeksioni juaj të shërohet dhe të zvogëloni rrezikun e infeksionit të përsëritur. Gratë me ITU përsëritëse mund të dëshirojnë të diskutojnë opsionet e mëposhtme të trajtimit me mjekun e tyre të kujdesit shëndetësor: Një kurs i gjatë (6 muaj ose më shumë) i antibiotikëve me dozë të ulët. Një dozë e vetme e një antibiotiku pas marrëdhënieve seksuale. Terapia vaginale estrogjenit për gratë pas menopauzës. Në një ITU të ndërlikuar ose të përsëritur, infeksioni mund të shkaktohet nga më shumë se një lloj bakterie dhe mjeku juaj i kujdesit shëndetësor do të duhet të zgjedhë një ose më shumë antibiotikë që do të vrasin të gjitha bakteret që shkaktojnë infeksionin. ITU e komplikuar zakonisht kërkon një kurs më të gjatë të antibiotikëve dhe mund të fillojë me terapi intravenoze (IV) me antibiotikë në spital. Pas një periudhe të shkurtër të antibiotikëve IV, antibiotikët jepen per os deri në disa javë.Nëse infeksioni është përhapur në veshkat tuaja, ai ka të ngjarë të trajtohet si një ITU e ndërlikuar dhe ju mund të keni nevojë për disa muaj trajtim. Kjo është gjithashtu e vërtetë për burrat me infeksione të prostatës.ITU-të e komplikuara mund të ndodhin në:
Njerëzit me defekte në strukturën ose funksionin e traktit urinar të tyre; ky është një shkak i zakonshëm i ITU tek djemtë dhe burrat e rinj, dhe herë pas here ndodh në vajza dhe gra.Burra të moshuar me zmadhim të prostates. Njerëzit me diabet dhe gjendje të tjera kronike.
Gratë shtatzëna — ITU mund të rrezikojnë nënën dhe foshnjën nëse nuk trajtohen menjëherë . Ndonjëherë ITU -të do të vazhdojnë të përsëriten ose të zgjasin deri sa të adresohet një defekt strukturor themelor, gur në veshka, pengesë ose sëmundje tjeter . Për disa kushte, operacioni mund të jetë i nevojshëm për të korrigjuar problemin themelor.