Patëllxhani është një nga perimet më të përhapura në botë, në kuptimin e plotë të kësaj fjale. Popujt e ndryshëm e hanë atë të gatuar në mënyra të ndryshme: Turshi, të zier, të skuqur. Shumë prej tyre e bëjnë ëmbëlsirë. Ne do të japim vetëm disa nga këto receta për gatimin e tij, pasi ato janë të pafund… Po fillojmë me tri receta të kuzhinës italiane, e cila gatuan dy lloj patëllxhanësh: milanxano dhe tunizino, domethënë milanezë dhe tunizianë…
1. Musaka me patëllxhanë djathë parmixhan, mocarela dhe domate
Patëllxhanët i presim në rrotulla të holla, i lyejmë me miell dhe i skuqim me vaj ulliri. Pas skuqjes, i kullojmë mirë që të mos mbetet vaj në sipërfaqen e tyre… I shtrojmë në tavë dhe u hedhim përsipër lëng domateje, djathë të grirë, rigon, borzilok. Sipër tyre, shtrojmë mocarela. Si kjo do të bëjmë edhe tre shtresa të tjera. Në fund, e futim tavën në furrë dhe e lëmë të piqet në temperaturë mesatare për më se 30 minuta. Pas pjekjes, e presim në porcione dhe e servirim. Për ata që mbajnë dietë, që gjella të mos ketë shumë yndyrë, patëllxhanët mund të mos skuqen, por të shtrohen në tavë menjëherë pas prerjes, megjithëse shija humbet shumë… I zbukurojmë duke u hedhur përsipër pak vaj ulliri, hudhra të shtypura dhe majdanoz të grirë hollë.
2. Rigaton me patëllxhanë dhe salcë siçiliane…
Kjo është një nga gjellët më të preferuara të siçilianëve. Rigatonet janë makarona tub të shkurtra. Në fillim, ndërsa vëmë për të zier makaronat (10 deri 12 minuta) përgatitim salcën për to… Vëmë salcën e domates që të ziejë në një tigan. Hedhim aty patëllxhanët (pasi i kemi prerë në copa të vogla dhe skuqur paraprakisht). Fill pas tyre hedhim në tigan rigon dhe vaj ulliri, si dhe borzilok të prerë hollë (disa fletë për çdo racion). I trazojmë vazhdimisht. Kur të jetë trashur salca, hedhim mbi të makaronat e ziera, duke i trazuar mirë që salca të përhapet kudo njësoj. Serviren të ngrohta.
3. Tavë peshku me patëllxhanë…
Patëllxhanët shkojnë shumë edhe me peshk, sidomos me kamballë, ose fileto të peshqve të tjerë. Fileton e kamballës e pastrojmë nga lëkura, e kripim, e piperosim dhe e vendosim në një tavë të thellë. I hedhim përsipër copa patatesh, patëllxhanësh, domate siçiliane, hudhra, qepë, rigon dhe pak verë të bardhë. E vëmë tavën në furrë dhe e lëmë të piqet në vartësi nga përmasat e peshkut, por jo më pak se 30 minuta për çdo kilogram.
Vini re! Е vetmja gjë që duhet të mbаjmë parasysh kur gatuajmë patëllxhanë është se ai mund të hidhërohet. Për të shmangur këtë, të gjitha llojet e patëllxhanëve, pasi t’i qërojmë dhe t’i presim në thela, duhet t`i kriposim dhe t’i mbajmë në kripë për një kohë sa më të gjatë, mundësisht për tërë natën.
Ëmbëlsira me patëllxhanë…
Patëllxhanët e qëruar dhe të prerë në copa, i vëmë të ziejnë për 20 minuta në qumësht me sheqer, vanilje dhe kanellë. I kullojmë dhe me anë të mikserit i kthejmë në krem. Shtojmë pakëz xhelatinë dhe i trazojmë. Ndërkaq, përgatisim brumin si për biskota dhe pjekim një petë të hollë pa e lënë të thahet shumë. Hedhim sipër saj kremin e patëllxhanëve dhe e mbledhim si rul. E mbështjellim me një letër dhe e vendosim për një orë në frigorifer. Kur të ftohet mirë e mirë, e presim gjerazi për të krijuar disa pasta si ato që mbushen me mollë (strudel).
Reçel alla armen me patëllxhanë…
Përgatisim një enë me ujë gëlqereje (gjysëm kilogrami gëlqere të pashuar e futim në pesë litra ujë të ftohtë. Si të shuhet, e përziejmë dhe e kullojmë). Patëllxhanët, pasi i qërojmë, i presim në katër pjesë për së gjati dhe i hedhim në ujët e gëlqeres. I lëmë atje 40 minuta. Pastaj i hedhim në ujë të nxehtë dhe i ziejmë 5 deri 7 minuta. Derdhim ujët, kurse patëllxhanët i lëmë të ftohen.
Përgatitim shurupin: Për një kilogram patëllxhanë, tretim një kilogram e gjysëm sheqer në 400 ml ujë. E valojmë dhe e hedhim shurupin te patëllxhanët e kulluar. E ziejmë për 30 minuta. Pastaj e heqim enën nga zjarri dhe e lëmë për dy-tre orë që të ftohet në shurup. Këtë veprim e përsëritim tri herë. Pas kësaj, reçeli është gati. Sipas dëshirës, atij mund t’i hidhen erëza. Ato futen në një qeskë prej nape dhe në fund hiqen, pa lënë asnjë send tjetër veç aromës së tyre të këndshme.