– Çfarë është osteoporoza?
– Osteoporoza është një pakësim i konsiderueshëm i kockës, që mund të çojë në thyerjen e saj. Osteoporoza pas menopauzës prek afërsisht një në katër gra dhe përfaqëson ndërlikimin kryesor afatgjatë të menopauzës.
– Cilat janë mekanizmat e osteoporozës?
– Kocka është një ind i gjallë që rinovohet vazhdimisht. Ne formojmë masën tonë kockore deri në moshën 20-25 vjeçare, pastaj ajo qëndron e palëvizshme afërsisht deri në moshën 40 vjeçare. Pas kësaj moshe, si burrat, ashtu edhe gratë, e humbasin pak nga pak masën kockore deri në fund të jetës. Por osteoporoza është një sëmundje që prek sidomos gratë, për dy arsye: Së pari, sepse masa kockore e gruas në moshë të rritur është më e paktë se ajo e burrit dhe së dyti, sepse pakësimi i masës kockore përshpejtohet në mënyrë të konsiderueshme pas menopauzës. Nga ana tjetër, gratë jetojnë më shumë se burrat dhe jetëgjatësia është faktori kryesor i rrezikut për osteoporozën.
– Cilat janë pasojat e osteoporozës?
– Kur masa kockore është pakësuar shumë, ajo mund të shkaktojë fraktura të rruazave të shtyllës kurrizore (vertebrave), të kyçit të dorës dhe më vonë, të femurit (kockës së kofshës). Fraktura e parë ndodh shpesh nga ngjeshja në vertebrën lumbare, nga mosha 65 vjeçare. Më vonë mund të ndodhin ngjeshje të tjera të vertebrave, duke shtuar dhimbjet dhe handikapin. Njëkohësisht, thyerja e kyçit të dorës është 6 herë më e shpeshtë te gratë sesa te burrat në moshën 60 vjeçare. Përsa i përket thyerjes së kokës së femurit, kjo ndodh më vonë, nga mosha 80 vjeçare.
– Cilat gra rrezikohen nga osteoporoza?
– Jo të gjitha gratë sëmuren nga osteoporoza pas menopauzës. Është pra e rëndësishme të kuptohet se cila nga gratë në të 50-tat rrezikon të zhvillojë një ngjeshje të vertebrave 10 ose 15 vjet më vonë. Kështu, mund t’u propozohet atyre një strategji parandalimi, një trajtim. Duke u bazuar te studimet epidemiologjike, jemi munduar të përcaktojmë faktorët e rrezikut të osteoporozës. Përveç moshës dhe densitetit të ulët të kockës, faktorët kryesorë janë një frakturë e parë (ose një ngjeshje e vertebrave) pas një traumatizmi të vogël, një precedent familjar në thyerjen e kokës së femurit, trajtimi i gjatë me ilaçe kortizonike, konsumimi i rregullt i alkoolit, duhanit, një poliartrit reumatoid, dobësia shumë e madhe (me IMT nën 20).
– Çfarë është osteodensitometri?
– Vlerësimi i densitetit të kockave është thelbësor për të kuptuar se cila nga gratë rrezikohet nga osteoporoza. Një analizë osteodensimetri bën të mundur vlerësimin e densitetit të kockave. Bëhet fjalë për një analizë pa dhimbje, gjatë së cilës përdoren sasi shumë të vogla të rrezeve X, që mat densitetin e kockave në nivelin e vertebrave lumbare, kyçit të dorës dhe femurit.
– Mund të parandalohet osteoporoza me THS (trajtimi hormonal pas menopauzës)?
– Kur vërtetohet rreziku i osteoporozës, THS-ja zë një vend thelbësor në parandalimin e humbjes së masës kockore pas menopauzës te gratë ndërmjet moshës 50 e 60 vjeç që kanë shqetësime të tjera, si për shembull, afshe të nxehta.
– Cilat janë trajtimet e tjera parandaluese të osteoporozës?
– Ekzistojnë gjithashtu trajtime të përcaktuara për kockën, veçanërisht SERM (trajtime me hormone), biofosfonatet dhe ranelati i stronciumit. Këto produkte janë efikase te kockat, por nuk i trajtojnë dot afshet e nxehta. Ato përdoren te gratë pas moshës 60 apo 65 vjeç, nganjëherë përkrah THS-së.
– Ç’rol luan mënyra e të ushqyerit dhe ushtrimet fizike në parandalimin e humbjes së masës kockore?
– Ekzistojnë mënyra të tjera parandalimi shtesë, si një ushqim i pasur me kalçium, marrja e vitaminës D që favorizon thithjen dhe fiksimin e kalçiumit në kocka, praktikimi rregullisht i ushtrimeve fizike. Shpesh, gratë në të 50-tat, nuk marrin aq sa duhet kalçium, ndërkohë që nevojat për të, shtohen. Këshillohet pra konsumimi sa më i madh i ushqimeve me kalcium, si qumështi e nënproduktet e tij dhe uji mineral, që ka kalcium të shtuar. Nganjëherë është e dobishme edhe marrja e tabletave të kalciumit, që shiten në farmaci.
